Sanayinin Gizli Kahramanı
Sanayinin en önemli girdilerinden, maddelerinden biri… Otomotiv sanayinden, sağlık sektörüne, sismik izolatörlerden ayakkabılara, kalemlerden, elektrik izolasyon malzemelerine, tarım sektöründen, enerjiye kadar geniş bir alanda kauçuk ürünleriyle karşılaşabiliyoruz.
“Kauçuk sanayi, imalat sanayileri kapsamına konumlandırılmaktadır. Bu tür sektörlerin imalat sanayi içindeki payları ekonomideki değerlerini ortaya koyan göstergelerden birisi olduğu kadar imalat sanayinin temel karakterlerine/eğilimlerine gösterdikleri paralellikler açısından da önemlidirler.” Bu ifadeler, OSTİM Kauçuk Teknolojileri Kümelenmesi için hazırlanan Stratejik Yol Haritası Geliştirme Projesi İhtiyaç Analizi Sonuç Raporu’ndan.
Kümelenmeye geçmeden önce; titiz bir çalışmanın ürünü olan, sektörün durumunu berrak bir şekilde ortaya koyan rapora göz atmakta fayda var…
Dünya genelinde yaygın sınıflandırma yapılırken kauçuk ve plastik ürünler kimyasal ürünler kapsamına alınıyor. İmalat sanayi kapsamındaki çeşitli sektörler, paylaştıkları özelliklerine ve benzer rekabet edebilirlik kaynaklarına göre beş grup altında toplanıyorlar; buna göre Kauçuk ve Plastik sektörü ‘bölgesel imalat’ grubunda yer alıyor.
2014 tarihli raporda, kauçuk ürün imalatçılarının rekabet edebilir olması için iki faktör belirtilmiş. İlkinde Talebe (Müşterilere) Yakın Olmak başlığı verilmiş. Deniliyor ki, sektördeki firmalar büyük ölçüde ara malzemesi üreten tedarikçiler olduğundan, hem taşıma maliyetlerini aşağıya çekebilmek, hem tam vaktinde teslimatı yapabilmek, hem de tasarımda çözüm ortağı olmak istediklerinden bu yakınlığı talep ederler.
Diğer bir başlık da yine ‘yakın olmak’la ilgili; ‘Hammaddeye veya Tedarikçisine Yakın Olmak’. Burada da pek çok kauçuk ürün kümelenmesinin hammaddeye yakın bir coğrafyada konuşlandığına dikkat çekiliyor. Bunun yanı sıra iyi bir ulaşım altyapısı ve ucuz lojistik sağlanmasının da bu işlevi görebileceği vurgulanıyor.
Türkiye’de plastik ve kauçuk sanayine ait işyeri sayısı, imalat sanayindeki toplam işyeri sayısının yaklaşık yüzde 5’i. Türkiye’nin ara malı ihracatında sanayi için işlem görmüş hammaddeler ön planda yer alıyor. 2015 yılı 10 aylık verilerine göre, toplam ara malı ihracatının yüzde 69.8’lik kısmını sanayi için işlem görmüş hammaddeler oluştururken, yüzde 12.3’ünü taşımacılık araçlarının aksam ve parçaları, yüzde 6.5’ini yatırım mallarının aksam ve parçaları, yüzde 5.4’ünü sanayi için işlem görmemiş hammaddeler, yüzde 2.3’ünü esası yiyecek ve içecek olan işlenmiş hammaddeler oluşturmakta.
Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü’nün, Ocak 2016 tarihli ‘Türkiye Aramalı Dış Ticareti Sektörel Analizi’nde yazılanlara göre; ihraç edilen ara malının sektörler bazında dağılımında ana metal sanayi ihracatı ilk sırada. Bunu tekstil ürünleri, kauçuk ve plastik ve ürünleri, fabrikasyon metal ürünleri ile kimyasal ürünlerin izliyor. 2014 yılı itibarıyla ihraç edilen ara malı toplamının yüzde 8.9’unu kauçuk ve plastik ürünleri, teşkil ediyor.
Sektörün ana aktörlerinden biri
Yukarıdaki gelişmelerin ışığında, küresel gelişmeler ‘birlikte hareket etmenin’ hayatiyetine dikkat çekiyor. Sektörün önemini kavrayan ülkeler, bu birlikteliği sürdürülebilir hale getirmek için güçlü yapılarla sahadalar.
Bu çabaların hızlı bir şekilde kendini gösterdiği bölgelerin başında da OSTİM geliyor. OSTİM’deki ‘Birlikte daha güçlüyüz’ anlayışıyla hayat bulan oluşumlardan biri de Kauçuk Teknolojileri Kümelenmesi.
Geçtiğimiz sayıda ‘Enerji’ temasıyla hazırladığımız ve büyük beğeni toplayan gazetemizin bu sayıdaki sayfaları kauçuk sektörüne ayrıldı. Sektörün tarafları sanayinin gizli kahramanı olan bu maddeyi nitelikli hale getirme, ticarileştirme ve teknoloji geliştirme çabalarını ve en önemlisi girişimcilikle ulaştıkları sonuçları paylaştı.
Kauçuk sektöründeki değer zincirinde yer alan firmalar ile üniversiteler, odalar, kamu kurumları, ilgili sivil toplum örgütleri gibi destekleyici kurumlarının bir araya geldiği Kümelenme amacını şöyle tanımlıyor: “Ankara kauçuk sektörünün rekabetçi değer zincirini ve yenilikçi potansiyelini ortaya koyarak taraflar arasında iletişim, iş ve güç birliğini artırmak, ortaklaşa rekabetle yerli üretimin katma değerini ve sektördeki pazar payını yükselterek bölgesel ve ulusal kalkınmaya katkıda bulunmak.”
Başlangıçta Ankara odaklı olarak yola çıkan ancak bugün sektördeki etkinliğini güç geçtikçe artıran Küme, ülke sathında ilgi görmeye başladı.
Küme, bütün sektörlere ara malı tedarik eden firmalarının üniversiteler ve ilgili kurumlarla işbirliği yaparak katma değeri yüksek, ileri teknolojik ürünler üretmesini, bu hedef çerçevesinde üretilen ürünlerin yurt dışı pazarlarda yer bulmasını sağlama yönünde ciddi ilerlemeler kaydetti.
Sektörün en önemli sorunlarından biri olarak ‘hammaddede dışa bağımlılık’ gözüküyor. Söz konusu sorunu azaltmak için de girişimlerini sürdüren OSTİM Kauçuk Teknolojileri Kümelenmesi, gerekli altyapının sağlanması ve ülkemizde de bir üretim merkezi kurulması için çalışmalar yapıyor, lobi faaliyetlerini yürütüyor.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, üniversiteler ve diğer kurumlarla birlikte çalışarak sektöre ilişkin gelişmelerin, değişimlerin ana aktörlerinden biri olmayı başaran bu güçlü oluşum, Türkiye’nin 2023 için belirlediği hedeflere ulaşmasında da üzerine düşenleri yerine getirmeye hazır…
